پدر: امام محمّد باقر(ع).

مادر: ام فروه دختر قاسم بن محمّد بن ابى بكر.

شهرت: صادق.

كنيه: ابا عبد اللَّه.

زمان تولّد: 17 ربيع الاول سال 83 هجرى قمرى.

محلّ تولّد: مدينه منوّره.

زمان شهادت: 25 شوّال سال 148 هجرى قمرى

عامل شهادت: منصور دوانيقى، امام(ع) در سنّ 65 سالگى مسموم شد.

محل شهادت: مدينه منوّره.

مرقد مطهّر: قبرستان بقيع.

مدّت امامت: 34 سال (از سال 114 تا 148).

**************************

تولّد پر بركت:

در 17 ربيع الاول سال 83 هجرى در حالى كه امّت اسلام يك صد و سى و ششمين سال تولّد پيامبر اكرم(ص) را جشن گرفته بودند، در خاندان رسالت نوزاد مباركى پا به عرصه وجود نهاد كه هم چون شراره درخشانى عالميان را از پرتو وجود مبارك خود نور باران كرد.

مادر آن حضرت نوه ‏زاده ابو بكر بود، جدّ او محمّد بن ابو بكر از ياران صدّيق امام على(ع) بود، امام على(ع) پس از فوت ابو بكر با مادر محمّد اسماء بنت عميس ازدواج كرده و محمّد را در دامان خويش پرورده بود و همواره او را فرزند معنوى خويش مى‏ناميد.

پدر آن حضرت امام محمّد بن على بن حسين بن على بن ابى طالب، يعنى امام باقر(ع) بود، ولادت امام صادق در روزگار جدش امام سجاد (ع) بود و تا سنّ 15 سالگى در سايه تربيت و پرورش آن حضرت قرار داشت.

در دوران امامت پدر بزرگوار خود امام باقر(ع) نيز در كنار پدر به امر خطير هدايت و كمال امّت اسلام همّت گماشت و مدّت 19 سال در سايه آن امام همام بسر برد.

دوران امامت امام باقر و امام صادق(ع) مصادف با آخرين سال هاى حكومت اموى بود، و چون مردم بنى اميّه را از خود طرد كرده بودند، حكومت در ميان آنان دست به دست مى‏شد و هر سال خليفه جديدى روى كار مى‏آمد، از آن جا كه امام باقر(ع) هرگز تسليم سياست هاى آن ها نمى‏گشت و خاندان اموى مى‏خواست امام باقر(ع) را تحت نظر خود داشته باشد، آن حضرت را به شام فرا خواند و امام اجبارا عازم شام شد و امام صادق(ع) را نيز در اين سفر همراه خود برد.

وقتى سر انجام در سال117 هجرى امام باقر(ع) به دست هشام جنايت كار مسموم و شهيد گرديد، امام صادق(ع) كه در آن زمان 34 سال داشت به منصب امامت نائل گشت و رهبرى دينى امّت و مسئوليّت بزرگ ناشى از آن به امام صادق (ع) انتقال يافت.

دانشگاه بزرگ اسلامى :‏

امام باقر(ع) در هنگام شهادت ، فرزند بزرگوار خود امام صادق(ع) را در باره مركز و مدرسه‏اى كه صدها تن از صاحب‏نظران و انديشمندان در آن گرد آمده بودند سفارش فرمود و مسئوليّت اداره آن را به آن حضرت(ع) سپرد، اين دانشگاه عظيم نسل هاى متوالى را تحت تأثير و نفوذ علمى خود قرار داد و دانشمندان بزرگ را به امّت اسلامى تقديم نمود و انديشه‏هاى ناب علمى و سياسى را در جامعه ايجاد كرد. شمار كسانى كه مستقيما در اين دانشگاه تحصيل كرده‏اند به چهار هزار تن مى‏رسيده است و فرهنگ اصيل اسلامى مستقيما از اين سرچشمه فياض نشأت گرفته است، اين دانشگاه در برابر نفوذ انديشه فلاسفه يونانى و هندى و ...، با ارائه اصول صحيح و محكم اعتقادى اسلامى، مقابله نمود و باعث شد، كيان و وحدت و اصالت اسلام ناب محمّدى محفوظ بماند.

بايد دانست فيض رسانى اين دانشگاه عظيم تنها به مذهب شيعه اختصاص نداشت، چه بسا زنادقه و كفّارى كه در محضر امام صادق به شاگردى نشسته و علوم روز را از آن حضرت فرا مى‏گرفتند، به علاوه به گفته ابن ابى الحديد علم مذاهب چهارگانه اهل سنّت در فقه نيز در نهايت به محضر و مكتب امام صادق(ع) باز مى‏گردد.

يكى از دانش آموختگان برجسته اين مكتب جابر بن حيّان دانشمند و رياضي دان پر آوازه جهان است كه علاوه بر كشف اسيد سولفوريك، 500 رساله در زمينه رياضيات تأليف كرده كه تمامى آن ها را تحت نظارت امام صادق (ع) تصنيف نموده است.

مقام علمى امام(ع) و عظمت مكتب و دانشگاه آن حضرت(ع) به حدّى بود كه محمّد بن مسلم گويد: در مسجد كوفه 900 استاد را ديدم كه همه آن ها مى‏گفتند: حدّثنى جعفر بن محمّد(ع)، يعنى؛ از امام صادق(ع) نقل قول مى‏كردند. از ابو حنيفه(نعمان) پيشواى مذهب حنفى نقل شده است: اگر آن دو سالى كه در محضر جعفر بن محمّد بودم نبود، محققا هلاك شده بودم.

بايد دانست تعداد رواياتى كه از امام صادق(ع) نقل شده به تنهايى از تمام رواياتى كه از معصومين ديگر(ع) نقل شده بيشتر است.

تازه بسيارى از روايات آن حضرت(ع) در كوران حوادث سياسى و اجتماعى نابود شده و به دست ما نرسيده است، چه بسيار كتب خطىّ حاوى معارف شيعه كه به دست منحرفان سوخته شده و از بين رفته است و چه بسيار محدّثان دانشمندى كه از بيم كشتار و قتل و شكنجه جرأت اظهار و نشر روايات ائمه را نداشتند.

مشهور است كه روش اداره مكتب و دانشگاه امام صادق(ع) مطابق با جديدترين‏ روش هاى آموزش و پرورش در جهان فعلى بوده است.

در آن دوران طوائف گوناگونى از گوشه و كنار جهان اسلام به محضر امام صادق(ع) مى‏شتافتند و از سر چشمه ناب علوم امامت بهره‏مند مى‏شدند، جريان فكرى كه در زمان امام صادق(ع) رواج يافته بود، يك موج مادّى گرايى و الحادى بود كه اگر سدّ خلل ناپذير و استوار دانشگاه امام صادق(ع) نبود، تازه مسلمانان كم معلومات و محافظه‏كاران و قشرى‏گرايانى كه فقط ظاهر دين را مى‏شناختند به آسانى تحت تأثير اين موج قرار گرفته و دچار ارتداد و الحاد مى‏شدند.

امام صادق(ع) براى مقابله با اين موج سه طرح برنامه ريزى شده را ترتيب داد:

1- دعوت از حكماء و دانشمندانى كه به خوبى از فلسفه يونان و ساير فلسفه‏ها به طور كلى اطلاع داشتند و به خوبى از نظر اسلام در باره آن ها آگاهى داشتند، دانشمندانى هم چون هشام بن حكم و محمّد بن نعمان و هشام بن سالم و ...

2- رويارويى شخصى با سران انديشه‏هاى كفر آميز نظير ابى العوجاء و ...

3- املاء رساله‏هايى هم چون(توحيد مفضّل) و (اهليجه) و ....

بايد دانست كه فلسفه اسلامى از همين برنامه خردمندانه امام نشأت گرفته است و با بهره‏گيرى از افكار ارزشمند و احاديث پر بار امام صادق (ع) بود كه مسلمانان توانستند مكتبى اصيل در ميان مكاتب فلسفى جهان به وجود آورند

رويدادهاى سياسى‏:

جور و ستم بنى اميه باعث شد تا انقلاب هايى از سوى مردم در مخالفت با آن ها صورت بگيرد، اگر چه تمام آن ها به شكست مى‏انجاميد، امّا ريشه‏هاى آن ها باقى مى‏ماند، تا بار ديگر در زمان مناسب قوّت بگيرد، سرانجام بنى عباس در زمان مناسب توانستند با سوء استفاده از افرادى چون ابو مسلم خراسانى چرخه سياست را به نفع خود تغيير داده و بر منصب خلافت قرار بگيرند.

برخى بر اين باورند كه اين دوران مناسب ترين دوران براى بازگشت خلافت به محور اصلى آن يعنى ائمه(ع) بود و امام صادق(ع) مى‏توانست با استفاده از موقعيّت به دست آمده انقلاب را به جهت درست هدايت كرده و خود بر منصب خلافت تكيه زند، امّا واقعيّت غير از اين ادّعاست.

واقعيّت اين است كه بنى عباس نه خوش كردارتر از امويان بودند و نه در راه‏ استحكام حكومت خود از خونريزى و نيرنگ بازى خوددارتر، از همين رو حكومت باطل بنى اميه توسط باطلى ديگر در هم كوبيده شد و در آن شرايط بر پايى يك انقلاب شيعى ابدا امكان پذير نبود، شاهد ما بر اين مدّعا اين است كه گروهى از پسر عموهاى امام چه در عصر ايشان و چه بعد از آن انقلاب كردند، امّا به موفقيّت دست نيافتند و سرنوشتى جز شكست و ناكامى در انتظارشان نبود. حتّى ظاهرا ابو مسلم خراسانى جاده را براى علويين صاف نمود و براى امام(ع) نامه نوشت كه حكومت از آن شما است، قبول فرمائيد، امام(ع) نامه او را روى چراغ سوزانيد و فرمود: جوابش همين است، خود او به نزد امام آمد، امام(ع) فرمود:

حكومت براى ششمين اولاد ما است و تقدير چنين است. با اين همه امام صادق(ع) در انديشه استحكام پايه‏هاى انقلابى فكرى بود كه به انقلابى سياسى نيز مى‏انجاميد، و اين مسأله تا حدّى نيز محقّق شد، امّا هواخواهان و پيروان نهضت شيعه بدون ملاحظه، صرفا با ديدن مساعدتر شدن اوضاع، امام كاظم(ع) را قائم آل محمّد(عج) پنداشتند و با مطرح كردن اين مسأله باعث شدند تا اين نهضت بى‏سرانجام بماند و حكومت عباسى، امام كاظم(ع) را دستگير كرده و سال هاى متوالى در بند و حبس قرار دادند و بدترين شرايط را بر شيعه تحميل نمودند.

به هر حال امام صادق(ع) فضايى صالح و آماده براى انقلاب خلق كرد، امّا هيچ گاه مستقيما به معارضه با حكومت برنخاست، اگر چه هيچ گونه ارتباط و تأييدى نيز در باره آنها روا نمى‏داشت.

تا آن جا كه يك بار منصور عباسى از امام صادق خواست تا با او هم ركاب شود و پيغام داد، چرا هم چون ديگر مردمان دور و بر ما را نمى‏گيرى؟! امام صادق(ع) فرمود: ما چيزى نداريم كه به خاطر آن از تو بترسيم و چيزى نزد تو نيست كه ما را تمنّاى آن باشد و تو نه در نعمتى هستى كه ما تو را به جهت آن تهنيت بگوييم و نه در مصيبتى واقع‏شده‏اى كه به جهت آن تو را تسليت دهيم، پس ما را با تو چكار است؟ منصور گفت: با ما همراه شو تا ما را نصيحت گويى.

امام فرمود: هر كه در طلب دنيا باشد تو را نصيحت نگويد و هر كه آخرت را جويد با تو مصاحبت نمى‏كند! منصور با خواندن اين پاسخ گفت: به خدا سوگند او تفاوت مراتب دنياجويان و آخرت طلبان را در نزد من به خوبى آشكار ساخت. خلفاى عباسى در طول دوران امامت امام از هيچ كوششى براى همراه كردن امام با خود دريغ نكرده و وقتى از همكارى امام نا اميد مى‏شدند به آزار و اذيّت آن حضرت مى‏پرداختند، ما به عنوان نمونه به يكى از اين برخوردها اشاره مى‏كنيم.

محمّد بن عبد اللَّه اسكندرى يكى از نديمان و ياران خاصّ منصور عباسى مى‏گويد: روزى بر منصور وارد شدم و او را اندوهگين ديدم، گفتم: اى مولاى من به چه مى‏انديشى؟ پاسخ داد: اكنون بيش از يك صد نفر از اولاد فاطمه كشته شده‏اند، امّا سرور و پيشوايشان هم چنان باقى مانده است، گفتم: او كيست؟ گفت: جعفر بن محمّد الصادق، گفتم: اى امير مؤمنان! او مرديست كه عبادت، پيكرش را فرسوده و لاغر ساخته و به جاى طلب حكومت و خلافت، خود را به خداوند مشغول داشته است.

منصور گفت: اى محمّد، البته من مى‏دانم كه تو به او و پيشوايى وى اعتقاد دارى، امّا بدان كه حكومت و پادشاهى عقيم است و من امشب بر خود واجب كرده‏ام كه شب را سپرى نكنم، جز آن كه از امر او فراغت يافته باشم.

سپس محمّد گفت: به خدا زمين با همه وسعتش بر من تنگ شد، آنگاه منصور جلّادى طلبيد و به او گفت: چون ابو عبد اللَّه را احضار كردم، او را با گفتگو سر گرم مى‏كنم و وقتى كلاهم را از سر برداشتم تو گردن او را بزن.

منصور امام صادق(ع) را در آن ساعت فرا خواند، من با آن حضرت برخورد كردم و ديدم كه لب هاى مباركش مى‏جنبد و زير لب دعايى مى‏خواند، ناگهان ديدم قصر مانند درياى موّاج و خروشانى در آمد، گويا يك كشتى لرزان در ميان دريا باشد، آنگاه منصور با سر و پاى برهنه در حالى كه از ترس دندان هايش به هم مى‏خورد و زانوانش مى‏لرزيد به استقبال امام صادق(ع) آمد و او را بر تخت حكومت نشانيد و خود هم چون بنده‏اى در برابرش زانو زد، آنگاه گفت: اى پسر رسول خدا چه حاجتى دارى؟

آن حضرت فرمود: از تو مى‏خواهم كه مرا بى‏جهت فرا نخوانى، منصور گفت: هر چه خواهى از آن توست.

آنگاه آن حضرت در حالى كه شكر و سپاس الهى را به جاى مى‏آورد، بازگشت، پس از رفتن امام، منصور لحاف و پوستين خواست و خوابيد و تا نيمه شب برنخاست، وقتى بيدار شد من بر بالين او بودم، منصور گفت: بيرون نرو تا قضاى نماز فوت شده‏ام را به جاى آورم و آنگاه با تو سخن بگويم. پس از به جا آوردن قضاى نمازش، به من روى كرد و از حوادث وحشتناكى كه هنگام ورود امام صادق مشاهده كرده بود برايم سخن گفت. به او گفتم: اى امير مؤمنان، اين امور از وى شگفت نيست، چون او وارث علم پيامبر(ص) است و جدش امير المؤمنين على(ع) مى‏باشد و اسماء الهى در نزد اوست كه اگر آن ها را بر شب بخواند چون روز درخشان خواهد شد و اگر بر روز بخواند، تيره و تاريك خواهد گشت و اگر بر امواج دريا بخواند، بر جاى خود بى‏حركت خواهند ايستاد! به همين شيوه منصور هر چند گاهى امام را به نزد خود فرا مى‏خواند تا آن كه بالاخره آن حضرت را با دادن زهر به شهادت رسانيد.

خصايص برجسته امام(ع)

علم و دانش بى‏نظير:

دانش امام صادق(ع) هم چون ساير ائمه(ع) هيچ حدود و مرزى ندارد و تصويرى از اتصال و ارتباط آنان با خداوند متعال است و جز امور غيبى كه خداوند اذن نداده باشد ايشان بر ساير علوم احاطه داشتند و تمام عوالم و موجودات آنها زير سيطره علمى ايشان بود، پس از اين جهت تفاوتى ميان امام صادق و ساير معصومين(ع) وجود ندارد. امّا از آن جا كه در زمان امام صادق زمينه ظهور و بروز اين علم فراهم شد، لذا دوست و دشمن مقام علمى ايشان را ستوده‏اند و آن حضرت را بنيان گذار فقه شيعى و شيعه را به نام آن حضرت جعفرى ناميده‏اند.

بخشندگى و سخاوت :

آن حضرت نه دهم از محصول زمين خود را صرف امور خير كرده و تنها يك دهم از آن را براى مخارج خود و خانواده برمى‏داشت. به علاوه امام هر گاه هوا تاريك مى‏شد و پاسى از شب مى‏گذشت كيسه‏اى مملوّ از گوشت، نان و پول برمى‏داشت و آن را بر دوش مى‏افكند و مخفيانه بسوى نيازمندان شهر مى‏شتافت و آن را ميان آنها تقسيم مى‏كرد، در حالى كه هيچ كس از آنها آن‏ حضرت را نمى‏شناخت. آن ها بعد از شهادت آن حضرت كه نيازمندان ديدند، از كمك هاى شبانه خبرى نيست، دريافتند كه آن مرد كريم، ابو عبد اللَّه جعفر صادق (ع) بوده است.

شكيبايى و مهربانى :

در شكيبايى آن حضرت همين نكته كفايت مى‏كند كه آن امام هر گاه از شخصى ناسزا و دشنامى مى‏شنيد، بردبارانه سكوت كرده و به سوى جايگاه نماز خود مى‏رفت و ركوع و سجود نيكو و بسيار انجام مى‏داد و فراوان مى‏گريست و از درگاه الهى براى شخص دشنام دهنده طلب آمرزش مى‏كرد.

هر گاه از يكى از زير دستان خود نافرمانى مى‏ديد، به جاى تنبيه و سرزنش، با سخنان مهر آميز و محبّت بيشتر او را شرمنده و نادم مى‏ساخت.

به عنوان مثال آن حضرت به خادمان خود دستور داده بود براى رفتن به بام خانه به جاى پلكان از نردبان استفاده نكنند، روزى وارد منزل شد و مشاهده كرد، يكى از كنيزان مسئول نگهدارى اطفال در حالى كه كودك آن حضرت را در آغوش دارد از نردبان بالا مى‏رود، همين كه چشم كنيز به امام (ع) افتاد، از ترس بر خود لرزيد و كودك امام از دستش رها شد و در اثر اصابت به زمين، جان به جان آفرين تسليم كرد.

سيماى امام دگرگون شد و بدون گفتن كلامى به جايگاه خود رفتند، وقتى علّت را از آن حضرت جويا شدند، فرمود : ناراحتى من نه از جهت مرگ كودكم، بلكه از جهت اين بود كه كنيز از ورود من آن قدر ترسيد كه زانوانش به لرزه در آمد، آنگاه آن كنيز را در راه خدا آزاد كردند.

چنين كرامت و بزرگوارى را جز در خاندان امامت و رسالت نمى‏توان مشاهده كرد.

زهد و پرهيز كارى:

آن حضرت مانند جدّ بزرگوارش على بن ابى طالب على (ع) نمونه زهد و تقوا بود، همواره به عنوان لباس زيرين از جامه پشمين استفاده مى‏كرد، اگر چه براى ظاهر شدن در برابر افراد ظاهر بين جامه‏هاى ارزشمند و گرانبها در برمى‏كرد تا وجهه آن حضرت به عنوان امام مسلمين محفوظ بماند، روزى (سفيان) نامى كه از مقدس نمايان دنيا طلب بود، با ديدن ظاهر مرتب و آراسته امام بر آن حضرت خرده گرفت و گفت: شما كه از خاندان پيامبريد، چگونه لباس گران قيمت بر تن مى‏كنيد، در حالى كه جدّ شما ابو تراب همواره جامه زبر و خشن بر تن مى‏كرد؟ امام (ع) فرمود: اى سفيان اين لباس ارزشمند رويى من براى ساكت كردن افراد ظاهر بين و دنيا طلب است، كه مرا فردى فقير و نامرتب ندانند و اين جامه پشمين و خشن براى خداست تا نفس خود را به زهد و رياضت پرورش دهم، من مانند تو نيستم كه براى مردم فريبى در ظاهر لباس خشن بر تن كرده‏اى، امّا در زير اين جامه، لباسى نرم پوشيده‏اى! به علاوه امام (ع) براى تأمين مخارج خود همواره در كنار كارگران خويش كار مى‏كرد و عرق مى‏ريخت و در برابر اعتراض كوته ‏نظران كه آن حضرت را به حرص و دنياطلبى متهم مى‏كردند ، مى‏فرمود: دوست دارم براى تأمين مخارج خود كار كنم و مانند ديگران رنج گرماى آفتاب را بچشم و اگر در اين حال پروردگارم را ملاقات كنم، بسيار خوشوقت خواهم بود كه براى تأمين معاش خود كار كرده‏ام و بارى بر دوش ديگران نبوده‏ام، چه بدبخت كسانى كه از دسترنج ديگران مى‏خورند و بر آنها فخر مى‏فروشند و از همه طلبكار هستند، آنان ظاهرى آراسته و پر فريب دارند، امّا درونشان فاسد و خراب است، آن حضرت همواره به ميهمانان خود گوشت مى‏خورانيد و خود گوشت ها را با دست خود پاك مى‏كرد، امّا خوراك خودش سركه و زيتون بود و مى‏فرمود: اين خوراك پيامبران است.

انصاف در تجارت و سود عادلانه ‏:

روزى امام(ع) به "مصادف" خدمت كار خويش، هزار دينار داد و به او گفت: براى تجارت به مصر برو، مصادف همراه ساير بازرگانان به مصر رفت، وقتى نزديك شهر رسيد، كاروانى تجارى در بيرون شهر به استقبال آنان آمد، آنها در باره وضعيّت كالايى كه با خود آورده بودند، سؤال كردند كه آيا در مصر چنين كالايى هست يا نه؟ كاروانيان پاسخ دادند، چنين كالايى در مصر نيست، آنگاه سوگند خوردند و قرار داد بستند كه در برابر هر دينار يك دينار سود بگيرند (يعنى سود مضاعف ببرند) آنان بعد از فروش اجناس با سودى سرشار به مدينه بازگشتند. مصادف به نزد امام صادق(ع) رفت و دو كيسه هزار دينارى به آن حضرت تسليم كرد،

امام پرسيد : چگونه اين سود فراوان را به دست آوردى؟ وقتى مصادف ماجرا را بيان كرد، امام(ع) هزار دينار خود را برداشت و به مصادف فرمود: اين اصل سرمايه من است و من نيازى به اين سود ندارم، سپس فرمود: اى مصادف! همانا چكاچك‏ شمشيرها آسان تر از كسب روزى حلال است!

هم دردى با مردم و اقشار ضعيف جامعه ‏:

روزگارى مردم مدينه دچار قحطى و گرانى شدند، آن چنان كه توانگران نيز گندم و جو را با هم آرد كرده و مى‏خوردند، امام(ع) در آن سال ذخيره كافى گندم داشت، امّا فرمان داد، تا گندم ها را ميان فقرا تقسيم كرده و جو تهيّه كنند و از آن تناول كردند. سپس فرمود: ما خوش نداريم كه خود غذاى گوارا بخوريم و مردم غذاى ناگوار!

عبادت و بندگى خالصانه‏ :

مالك پيشواى مذهب مالكى مى‏گويد: جعفر بن محمّد از يكى از اين سه حال خارج نبود: يا نماز مى‏خواند، يا روزه مى‏داشت و يا قرآن تلاوت مى‏كرد.

و نيز گفته است : هيچ چشم و هيچ گوشى نديد و نشنيد و بر هيچ  قلبى خطور نكرد كه انسانى از نظر علم و عبادت و پرهيزكارى برتر از جعفر بن محمّد(ع) باشد.

آن حضرت(ع) نفس شريف خود را وقف عبادت كرده و آن را بر طاعت و زهد واداشته و مشغول به دعا و تهجّد و نماز و تعبّد بود.

در اثر سجده‏هاى طولانى و عبادت جسم آن حضرت نحيف و رنجور گشته و آثار عبادت در سيماى تابناكش آشكار بود.

شهادت امام(ع) :

در زمان حكومت عباسى دو خليفه به نام هاى(سفّاح) و (منصور) بر صدر قدرت بودند كه اوّلى 10 سال و دوّمى 22 سال حكومت كردند و پيوسته در اين مدّت امام صادق(ع) را تحت آزار و اذيّت قرار دادند و حتّى گاهى از تماس مردم با آن حضرت جلوگيرى مى‏كردند.

منصور عباسى بيشتر ياران امام را دستگير كرده و به زندان انداخت و چند بار نيز قصد كرد آن حضرت را به شهادت برساند، امّا همان طور كه شرح يكى از آن موارد رفت، هر بار با معجزه امام موفّق به انجام عمل پليد خود نمى‏شد.

سرانجام منصور وقتى از همراه كردن امام با خويش نا اميد شد و نتوانست آن حضرت را با تهديد و تطميع كنترل كند به وسيله زهر آن امام بزرگوار را مسموم نمود و آن حضرت در 25 شوال سال 148 هجرى به شهادت رسيد و مسلمانان در سوگ پيشواى دانشمند و گران قدر خود نشستند و عالم بشريّت از نور وجود آن حضرت بى‏بهره گرديد، درود خدا و فرشتگان و بندگان مؤمن و برگزيده الهى بر روان پاك آن امام همام باد.

پرتوى از سخنان ارزشمند امام(ع) :

شفاعت ما در قيامت شامل كسى كه نماز را سبك شمارد، نمى‏گردد.

 دل بستگى دنيا ثمره‏اى جز اندوه و ناراحتى ندارد.

زهد و پاكى در دنيا ثمره‏اش آرامش جسم و جان است.

هر كه در راه بر آوردن حاجت ديگران بكوشد،مثل مجاهد در راه خدا است.

به خداوند اعتماد كنيد تا مؤمن شويد.

به آن چه خداوند به شما عطا كرده قانع و خرسند باشيد تا توانگر گرديد.

 با همسايه خود نيكى كنيد تا مسلمان شويد.

با گنه كاران همراه و هم صحبت نشويد كه به شما گناه كارى مى‏آموزند.

 در كار خود با كسانى مشورت كنيد كه از خداوند عزّ و جلّ مى‏ترسند.

بهترين عمل؛ نيكى به فاطمه(س) و اولاد اوست.

اين چهار خصلت در هر كس باشد او مؤمن است، اگر چه از سر تا قدم گناه داشته باشد:

1) راستى و درستى

2) حياء

3) خوش اخلاقى

4) شكر و سپاس پروردگار

منبع :yaraneamin.blogfa.com  به نقل از: قصص الأنبياء(قصص قرآن) نويسنده: فاطمه مشايخ ، ناشر: انتشارات فرحان ،چاپ: تهران ،سال چاپ1381 ش ، چاپ اول‏ ، صفحه 796-786