نزديک به دو هفته پيش طي يک عمليات انتحاري،نمازگزاران شيعه در مسجدي در قطيف مورد حمله قرار گرفتند. 21کشته نتيجه عمليات انتحاري اي بود که داعش مسئوليت آن را بر عهده گرفت.اين واقعه اولين حادثه تروريستي عليه شيعيان عربستان نبود اما اولين اتفاقي بود که گواه نفوذ داعش تا سرحد انجام عملياتي در اين کشور محسوب مي شود.

داعش طي يک بيانيه بعد از واقعه،مجددا اعلام کرد که شيعيان روزهاي سخت تري در اين کشور در پيش خواهند داشت.حال سوالي که مطرح مي شود اين است شيعيان عربستان در چه شرايطي به سر مي بردند و با توجه به روند وقايع چه آينده اي در انتظار آنهاست؟

برخورد با شيعيان عربستان و در نظر نگرفتن آنها در معادلات قدرت در حاليکه ده درصد جمعيت اين کشور را به خود اختصاص داده اند و در نفت خيز ترين منطقه عربستان به سر مي برند يکي از اصلي ترين و نمودار ترين جبنه هاي ضد حقوق بشري و ضد انساني رژيم سعودي است. تعطيل کردن نمازخانه شيعيان ساکن استان الخبر و بازداشت تعدادي از آنها،اقدام مسلحانه عليه شيعيان عزادار در عاشورا،بازداشت و صدور حکم اعدام براي شيخ نمر تنها بخش هاي ديگري از سناريو و ظلم و ستمي است از رفته بر شيعيان عربستان است.

محمد بن عبدالعزيز در سال 1913 محل استقرار شيعيان را تصرف کرد اما تا اوائل دهه 60 برخوردهاي حادي با شيعيان که عمدتا در منطقه شرقيه قرار داشتند، صورت نگرفت.از سال 1997 همزمان با وقوع انقلاب اسلامي در ايران،سرکوب شيعيان در عربستان نيز تشديد يافت.اين اقدامات با ظهور جنبش شيعيان در شرق عربستان،وضعيت متفاوتي را به وجود آورد.جنبش هاي شيعه بعدها در روند مذاکرات ميان دولتمردان و رهبران شيعه عربستان رو به افول گذاردند و عربستان کوشيد تا با جذب شيعيان از يک سو و سرکوب جنبش هاي آنان از سوي ديگر مانع تبديل موضوع به يک بحران اساسي شود.

امضاي قرارداد ميان ملک فهد و رهبران گروه هاي شيعه از جمله شيخ صفار در سال 1993 موجب شد تا رويکرد شيعيان به سمت مذاکره براي تامين حقوق خود به عنوان يک گروه اقليت مطرح شود. سياست هاي ملک عبدالله نيز به گونه اي بود که با اعطاي برخي حقوق اجتماعي،سياسي و ديني به شيعيان مانع بسترسازي در مناطق شرقيه به عنوان مرکزي براي ايجاد بحران گردد. چندين سال بعد با توجه به شرايط شيعيان در عربستان ،ملک عبدالله در سال 2002 انجام گفت و گوهاي ملي براي اصلاحات را ضروري دانست و گروهي از روشنفکران،اساتيد دانشگاه و روحانيون ميانه رو را مامور کرد تا با تشکيل جلساتي به ارائه ديدگاه هاي مشورتي خود بپردازند. با به راه افتادن تحولات عربي در منطقه، شيعيان عربستان نيز همراه با اين موج برخاستند؛ اما موج سرکوب البته در اين مناطق به ميزان افزايش نارضايتي ها افزايش يافت.

شيخ نمر به عنوان رهبر شيعيان که بارها از سال 2006 تا به اين سو بازداشت شده بود و هم اکنون با حکم اعدام در زندان به سر مي برد،بعد از 2011 بيش از پيش مورد اذيت و آزار قرار گرفت.تبعيض در خصوص اقليت شيعه صرفا به مسائل سياسي ختم نمي شود .سازمان مدافع حقوق بشر طي گزارشي اعلام کرد که مقامات سعودي به شدت از به خدمت گرفتن و استخدام شيعيان در برخي پست ها و مشاغل عمومي و دولتي تنها به دليل مذهب شان امتناع مي کنند،مگر اينکه آيين و مذهب خود راپنهان کنند،چه در غير اين صورت و در صورت فاش کردن اعتقادات و آيين خود در معرض اخراج از محيط کار و بازداشت قرار مي گيرند.به طور خلاصه شيعيان در اين حاکميت مورد ظن و بدبيني هستند.شيعيان عربستان نسبت به ساير اعراب شيعي،به کمترين ميزان در جامعه سني ادغام شده اند به نحوي که از آنان با عنوان مسلمانان فراموش شده ياد شده است.

بعد از حادثه مسجد قطيف و بلافاصله پس از آن رفتار عربستان در مقابله با شيعيان الخبر و به تعطيلي کشاندن مسجد و بازداشت مسئول آن شايد در نگاه اول ادامه روند برخورد مذهبي و فشار به شيعيان ارزيابي شود اما آنچه که موجب نگراني بيشتر مي شود، ادبيات متفاوت به کار گرفته شده در اعلام موضع به اين حادثه تروريستي است.رهبران مذهبي برهم زدن نظم و امنيت عربستان را محکوم کردند و سخنگوي وزارت کشور عربستان با اعلام اينکه اين خطر از سوي داعش،تقسيم و تجزيه عربستان به 5 منطقه را نشانه رفته است ، نزاع فرقه اي را اسباب دست داعش براي پيشرفت و افزايش متصرفات خود در منطقه بيان کرد .
آنچه که مسلم است اين است که چه آنکه عربستان در راستاي منازعات رقابتي منطقه اي که به راه انداخته است ،در داخل رفتار کند و چه آنکه داعش از بستر کينه و تفرقه مذهبي که بستر آن در عربستان وجود دارد کار خويش را پيش ببرد،شيعيان اولين نقطه اين سيبل براي حمله خواهند بود.

عربستان روندي را در پيش گرفته است که خواه ناخواه نزاع فرقه اي و مذهبي در افق سياسي آن ديده مي شد، (علي الخصوص پس از تحولات عربي 2011 و عليرغم وجود تمام محدوديت هاي سياسي در داخل اين کشور)؛اما مي توان گفت به اين نزاع فرقه اي و مذهبي به صورت محدود و شايد به عبارتي قابل کنترل بود اما امروز و با توجه به وجود پديده غيرقابل کنترلي مانند داعش،به طور قاطع مي توان گفت اين نزاع مذهبي به آتشي مبدل خواهد شد که در وهله اول شيعيان ،قرباني آن خواهند بود.

منبع : خبرآنلاين