به گزارش اعتماد، اين تحقيق در استان گلستان و در فاصله سال‌هاي ٢٠٠١ تا ٢٠١٢ انجام شده و كار مشتركي با همكاري دانشگاه تهران، سازمان جهاني بهداشت، موسسه ملي سرطان امريكا و دانشگاه كمبريج است كه رضا ملك‌زاده، معاون تحقيقات و فناوري وزارت بهداشت، در نهمين كنگره سه روزه دانش ملي اعتياد با اعلام نتايج اين تحقيق، ضمن تاييد ارتباط مستقيم ابتلا به سرطان، سكته و بيماري‌هاي قلبي، سكته مغزي و بيماري‌هاي تنفسي با مصرف ترياك گفت: «كمربند سرطان مري در آسيا، در منطقه‌اي است كه كاشت، برداشت و ترانزيت ترياك در آن اتفاق مي‌افتد و اين فرض مطرح شد كه ارتباطي بين سرطان مري و مصرف ترياك وجود دارد.

جرقه اوليه انجام اين تحقيق هم در سال ١٩٧٠ و به علت بالا بودن شيوع سرطان مري در شمال شرق كشور و بالا بودن آمار شيوع در زنان (برخلاف ساير نقاط دنيا) و شيوع بالاي سرطان مثانه در جنوب ايران - استان فارس - زده شد كه اين تحقيق نيمه تمام، ميزان شيوع سرطان در مناطقي همچون گنبد، كلاله و آق‌قلا را مورد بررسي قرار داده و با توجه به نتايج دريافت شده از تحقيق مشابهي در هنگ‌كنگ و سنگاپور درباره ارتباط مستقيم بين ابتلا به سرطان حنجره و مصرف ترياك، در نتايج اوليه تحقيق انجام شده در ايران هم، ثابت شده بود كه ابتلاي بالا در اين مناطق به سرطان مري و مثانه ارتباط با مصرف ترياك دارد.» در اين تحقيق ٥٠ هزار نفر از سكنه بالاي ٤٠ سال ٣٢٦ روستاي استان گلستان مورد بررسي قرار گرفتند كه بنا بر نتايج آن، ١٧ درصد افراد مناطق ياد شده، ترياك مصرف مي‌كردند و ١٥ درصد موارد مرگ در اين استان فقط به علت مصرف ترياك است.

در حالي كه ٧٤ درصد از جمعيت مورد مطالعه، تركمن، ٨٠ درصد روستانشين، ٨٨ درصد متاهل، ٨٣ درصد غير سيگاري و ٧٠ درصد بي‌سواد بودند و ميزان مصرف ترياك اين افراد، روزانه ٦ دهم گرم گزارش شد، ملك‌زاده ضمن اشاره به اينكه مورفين و برخي مشتقات آن قابليت سرطان‌زايي دارد، اشاره داشت: «تاثير سيگار در ابتلا به سرطان مري ٢٥/١ درصد اما تاثير ترياك در اين ابتلا ٣/٢ درصد و در ابتلا به سرطان معده حدود ٣ درصد است. سن شروع مصرف ترياك در استان گلستان، حدود ٤٠سالگي بوده در حالي كه مصرف‌كنندگان ترياك، دو برابر افراد غير مصرف‌كننده در ريسك مرگ قرار داشتند.» مرگ معتادان بر اثر مصرف مواد مخدر هشداري بود كه عليرضا جزيني، قائم مقام ستاد مبارزه با مواد مخدر در گزارش خود در اين كنگره به آن اشاره كرد و بنا بر اعلام جزيني سالانه ۳ هزار معتاد در كشور جان خود را بر اثر مصرف مواد مخدر از دست مي‌دهند.

در حالي كه با استناد به تنها مرجع رسمي گزارش‌دهي درباره آمار اعتياد، ٤٠ درصد جرايم خرد در كشور به دليل اعتياد و تامين مواد مخدر اتفاق مي‌افتد، به گفته جزيني، كشور سالانه از بابت اعتياد يك ميليون و ٣٢٥ هزار معتاد، خسارتي معادل ١٠ هزار ميليارد تومان متحمل مي‌شود.

هشدار درباره اعتياد و ناديده گرفتن وظايف از سوي نهادهاي مسوول در حالي است كه بنا بر هشدار جزيني، ايران در همسايگي كانون توليد ترياك جهان واقع شده و در حال حاضر، ‌٣٠٠ هكتار زمين در كشور همسايه شرقي زير كشت خشخاش است كه خروجي اين ميزان كشت، توليد ٧٥٠ تن هرويين و ٧ هزار و ٥٠٠ تن ترياك در سال است و اين ميزان توليد و ترانزيت آن، ايران را به اين سمت هدايت كرده كه هر سال، بخش عظيمي از بودجه‌هاي عمومي و نيروي انساني را در مسير كشف و مقابله مواد مخدر صرف كند چنان كه به گفته جزيني، ٨٥ درصد ترياك و ٣٥ درصد هرويين ترانزيت شده از افغانستان كه از مرزهاي ايران گذر كرده، توسط نهادهاي موظف در مقابله با مواد مخدر كشف مي‌شود. پرويز افشار، معاون كاهش تقاضا و توسعه مشاركت‌هاي مردمي ستاد مبارزه با موادمخدر هم در اين كنگره با ابراز نگراني از افزايش ٣٣ درصدي مرگ زنان معتاد، گفت: «در كشور ما دو مشكل اساسي در زمينه اعتياد وجود دارد؛ اول تغيير الگوي مصرف است كه در طول پنج سال گذشته از مصرف مواد سنتي به سمت مصرف مواد صنعتي مي‌رود و اين نگران‌كننده است. دومين نگراني اين است كه گروه‌هاي آسيب‌پذير مانند زنان و كودكان از اين تغيير الگوي مصرف متزلزل مي‌شوند به‌طوري كه در حال حاضر شاهديم كه شيوع اعتياد بين زنان طي ١٠ سال گذشته حدود دو برابر شده است. شيوع اعتياد بين زنان در سال ١٣٨٠ پنج درصد بوده اما اين ميزان در سال ٩٠ به ٩درصد رسيده است.

بر اساس آخرين آمار، شايع‌ترين ماده مصرفي در كشور ترياك است اما تغيير الگوي مصرف شتابان بوده به‌طوري‌كه در سال ٨٠ يك تا سه درصد از مصرف‌كنندگان، مواد صنعتي مصرف مي‌كردند اما در حال حاضر اين ميزان به ٢٥ تا ٣٠درصد رسيده و خطرات جدي به دنبال دارد و ممكن است مصرف‌كنندگان را به سمت مصرف چنددارويي و مصرف داروهايي مانند «ترامادول» سوق دهد كه در اين صورت هم درمان را پيچيده مي‌كند و هم رفتارهاي پرخطر را افزايش داده و مرگ و مير در اين گروه را نيز بالا مي‌برد.» انوشيروان محسني بندپي، رييس سازمان بهزيستي كشور هم در اين كنگره با تاكيد بر اينكه همچنان نخستين ماده مصرفي معتادان در ايران، ترياك است و شيشه و هرويين در رتبه‌هاي دوم و سوم مواد مصرفي معتادان قرار دارد، هشدار داد كه برخلاف خوش‌بيني‌هاي موجود و موقت كه از بهبودي دايمي بيش از ٢٠ درصد داوطلبان درمان اعتياد خبر مي‌دهد، «حدود ٩٠درصد بهبوديافتگان اعتياد در كشور دوباره به اعتياد بازمي‌گردند در حالي كه آمار در سطح بين‌المللي بسيار كمتر از اين رقم است و اين مساله نشان مي‌دهد كه نحوه پايش و نظارت ما نياز به بازنگري دارد.» اين هشدار در حالي از سوي بندپي مطرح شد كه به گفته وي و براساس آمار سال ٩٠، ٥٦/٢ درصد جمعيت ١٥ تا ٦٤ سال كشور دچار معضل اعتياد هستند اما در عين حال ٨٠٠ هزار نفر تحت پوشش درمان اعتياد در كشور قرار دارند.

علي ربيعي، وزير تعاون، كار و رفاه اجتماعي هم كه در اين كنگره حضور داشت، در پاسخ به سوال «اعتماد» درباره نامعلوم بودن وضعيت تخصيص ٢٢ميليارد و ٥٠٠ ميليون تومان اعتباري كه در سال ٩٢ و در زمان وزارت ربيعي براي بيمه درمان معتادان اختصاص داده شد اما به مصارف ديگري از جمله اجراي طرح پزشك خانواده رسيد؛ گفت: «دو سال بودجه بيمه درمان اعتياد را متاسفانه در شوراي عالي بيمه مطرح نكرده بودند. از سال ٩٢ كه من آمدم گفتم كه روي اين موضوع، كار كارشناسي صورت بگيرد و سال ٩٣ پوشش بيمه درمان اعتياد را به عملياتي شدن نزديك كرديم. من از سالي كه آمدم بودجه را تخصيص دادم اما سال ٩٢ اين بودجه رفته بود و تفاهمنامه‌اش هم امضا شده بود و سال آخر دولت قبل هم بود. اين هم الان مساله خاصي نيست و در دوران من هم كه نبوده. در دوران من هر پولي بوده آوردم و اختصاص داديم و برايش پروتكل تعريف كرديم و حتي يك ريال هم كه از ٩٣ مانده بود نگذاشتم هدر برود. موافقتنامه گرفتم و امروز هزينه مي‌كنم.» در حالي كه برخي نهادهاي متولي و مسوول در حوزه درمان اعتياد اين گلايه را داشته‌اند كه وزارت تعاون از هزينه‌كرد ٢٢ ميليارد و ٥٠٠ ميليون تومان اعتبار بيمه درمان اعتياد در سال ٩٢ هيچ گزارشي نداده، وي همچنين در پاسخ به اين سوال «اعتماد» كه رقم بودجه بيمه درمان اعتياد براي سال ٩٤ چه رقمي است به اين جمله بسنده كرد كه: «آقاي بندپي (رييس سازمان بهزيستي) بيشتر مي‌دانند.»