یک باستان‌شناس معتقد است: اگر تصورمان برآن باشد که می‌توانیم به حوزه باستان‌شناسی و تاریخ بپردازیم اما به باستان‌شناسی زیر آب نپردازیم، قطعا از بخش مهمی از تاریخ‌مان غافل شده‌ایم. این درحالی است که علمی‌ترین کارها برای اثبات حقانیت ایرانی‌ها در خلیج فارس، انجام مطالعات باستان‌شناسی زیر آب است.

حسین توفیقیان (عضو هیأت علمی پژوهشکده باستان‌شناسی (پژوهشگاه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری) با اشاره به اهمیت توجه به حوزه باستان‌شناسی زیر آب گفت: بدیهی است کشوری که بیش از ۳ هزار کیلومتر مرز آبی دارد و دارای دو دریا در شمال و جنوب است باید توجه خاصی به حوزه باستان‌شناسی زیر آب داشته باشد. از یکسو خلیج فارس و دریای عمان را با قدمتی چند هزارساله در حوزه تاریخ دریانوردی و کشتیرانی در جنوب کشور داریم و از دیگر سو دریای مازندران را هرچند با تاریخی کمتر در شمال کشور داریم. همچنین تعداد زیادی دریاچه و رودخانه‌ داریم که آثار تاریخی مختلفی را در خود جای داده‌اند.

او ادامه داد: ایران یکی از مستعدترین کشورها برای مطالعات باستان‌شناسی زیر آب است. در دوران باستان، ایران همانند پلی میان تمدن‌های شرق و غرب بود و بخشی از تبادلات تجاری در دنیای باستان از طریق خلیج فارس انجام می‌شد. بنابراین اگر تصورمان برآن باشد که می‌توانیم به حوزه باستان‌شناسی و تاریخ بپردازیم اما به باستان‌شناسی زیر آب نپردازیم، قطعا از بخش مهمی از تاریخ‌مان غافل شده‌ایم. چراکه همانگونه که بخشی از تاریخ و تمدن ایران در فلات ایران شکل گرفته، بخش مهمی از تاریخ ایران، نیز در دریا و تعامل انسان با دریا شکل گرفته است.

این عضو گروه باستان‌شناسی زیر آب (دریایی) با اشاره به آنکه از سال ۲۰۰۹ به این سو ایران به عضویت کنوانسیون حفاظت از میراث‌فرهنگی و طبیعی جهان (یونسکو) درآمده است، از ایجاد تعهدی که این عضویت برای ایران ایجاد کرده سخن گفت و ادامه داد: باید تشکیلات و گروهی داشته باشیم که بتواند در این حوزه به صورت تخصصی کار کند.

توفیقیان که سال‌ها فعالیت در حوزه باستان‌شناسی زیر آب ایران و باستان‌شناسی خلیج فارس را در کارنامه خود ثبت کرده، در ادامه به مسائلی اشاره کرد که در حوزه خلیج فارس با آن روبه رو هستیم و یادآور شد: سال‌هاست شاهد تحریف نام خلیج فارس در عرصه‌های بین‌المللی هستیم. این تحریف توسط کشورهای عربی به شدت در جریان است. اگر یک پژوهشگر کلمه خلیج فارس را سرچ کند با نتایج اندکی روبه رو می‌شود اما اگر آن نام جعلی را سرچ کند با هزاران کتاب و مقاله روبه‌رو می‌شود که جای تاسف دارد. بنابراین باستان‌شناسی زیر آب یکی از بسترهایی است که می‌توانیم از طریق آن درخصوص خلیج فارس کار کنیم. یکی از بهترین راه‌ها و علمی‌ترین کارها برای اثبات حقانیت ایرانی‌ها در خلیج فارس، انجام مطالعات باستان‌شناسی زیر آب است.

این استادیار با تاکید بر آنکه کشورهای عربی درحال حاضر فعالیت‌های خود در حوزه باستان‌شناسی خشکی را به مرحل پیشرفته‌ای رسانده‌اند، از ورود آن‌ها به حوزه باستان‌شناسی زیر آب خبر داد و گفت: کشورهای عربی مانند قطر درصدد خرید کشتی‌های بزرگ مطالعاتی و تحقیقاتی برآمده‌اند و باستان‌شناسی زیر آب را گسترش داده‌اند. حتا عربستان یک کشتی هزار تنی تحقیقاتی خریداری کرده و سرمایه‌گذاری‌های بزرگی در حوزه باستان‌شناسی زیر آب انجام داده است. شاید تاکنون پرده از کشفیات مهم خود بر نداشته باشند اما قطعا به زودی شاهد انتشار اخبار مهمی در این خصوص از سوی کشورهای عربی خواهیم بود. با روند فعلی، به زودی شاهد جلو افتادن عرب‌ها در حوزه باستان‌شناسی زیر آب خلیج فارس خواهیم بود درحالی‌که ایران مانند باستان‌شناسی در حوزه سواحل خلیج فارس، حرفی برای گفتن نخواهد داشت. ای کاش ایران هم می‌توانست در این زمینه حداقل تشکیلات مختصری را داشته باشد و گروه باستان‌شناسی زیر آب (دریایی) را حفظ کند.

این عضو گروه باستان‌شناسی زیر آب (دریایی) در پاسخ به این سوال که آیا جای خالی ایران در حوزه باستان‌شناسی زیر آب در حوزه خلیج فارس می‌تواند زمینه‌های گسترش فعالیت‌های کشورهای عربی و کشورهای حاشیه خلیج فارس در حوزه باستان‌شناسی زیر آب را فراهم کند چنانکه برخی از داشته‌های ایران را به نام خود مصادره کنند، گفت: قطعا اینگونه خواهد بود. آن‌ها باستان‌شناسی زیر آب را به تازگی شروع کرده‌اند و قطعا در ماه‌های آینده شاهد انتشار اخبار مهمی در این خصوص خواهیم بود. در حوزه خلیج فارس مدت‌هاست کار می‌کنند و تمام موجودات زنده خلیج فارس را به نام‌های عربی نامگذاری کرده‌اند. اطلاع یافتم که برخی کشورها مانند قطر درصدد جمع آوری انواع کشتی‌ها و قایق‌های سنتی از سراسر خلیج فارس و سواحل ایران برآمده. حتا درصدد جمع آوری و خریداری کردن لنگرهای سنگی برآمده‌اند تا موزه‌های خود را غنی‌تر کنند..

*ایلنا