دانشمندان هسته ای را ترور می کند، مراکز حساس آن را با «نفوذ» بمب گذاری و تخریب می کند، به طور مرتب و با هماهنگی قدرت های فرامنطقه ای پایگاه های ایران در سوریه را مورد تهاجم هوایی قرار می دهد و اکنون نیز از استراتژی «هزار خنجر» برای نابودی ایران سخن می گوید. راهبرد نفی رژیم صهیونیستی، حمایت از مبارزان فلسطینی، لبنانی و محاصره این رژیم، پس از چهار دهه، اینک با حضور پررنگ اسرائیل در تقریبا دور تا دور مرزهای زمینی و دریایی کشور به مرحله خطیری ارتقا یافته و نیازمند تدبیری هوشمندانه است. به خصوص اینکه تخریب روابط جمهوری اسلامی ایران با همسایگانش و تشدید جو «ایران هراسی» از اولویت های اسرائیل برای گرفتن ماهی از آب گل آلود منطقه است. رفت وآمدهای مکرر سیاسی -امنیتی بین مقامات این رژیم با همسایگان ایران و برگزاری جلسه های مشترک با اعلام علنی اینکه «ایران» محور اصلی این نشست هاست، حساسیتی را برنمی انگیزد. درواقع ایران به عنصر همگرایی و روابط نیرومند کشورهای همسایه با اسرائیل تبدیل شده و رقبای منطقه ای ایران در پرتو راهبرد تخاصم ایران با اسرائیل و غرب به نحو بی سابقه ای پایه های روابط خود با این رژیم را محکم می کنند. گزاره ای در علم سیاست در بیان اهمیت همسایگان وجود دارد که بر اساس آن «همسایگی نیمی از سیاست خارجی» کشورها تلقی می شود. در صورت همراهی با این گزاره، باید اعتراف کرد نیمی از فرصت های طلایی برای توسعه کشور و رفاه مردم را زیر سایه برخی سیاست های بین المللی از دست دادیم و اکنون نیم دیگر در فضای تنش با همسایگان که می توان آن را ناشی از همان نیمه اول ذکر کرد، در حال از دست رفتن است. مضافا اینکه این بار با احساس خطر در بیخ گوش خود، هزینه های گزافی که می توانست برای توسعه کشور به کار رود، باید برای دفع این خطر و تامین امنیت کشور هزینه شود. مضافا اینکه با عادی شدن مناسبات کشورهای عرب خلیج فارس با اسرائیل و تحکیم پیوندهای امنیتی-نظامی آذربایجان با این رژیم، ایران به صورت عملی در محاصره دشمن قرار خواهد گرفت. باوجود سیگنال های دولت جدید برای ازسرگیری مذاکرات هسته ای با «اماواگر»های رئیس دستگاه هنوز با ابهاماتی روبه روست. درنگ در این مهم به مصلحت کشور نیست. طرفه آنکه همان «جسد متعفن» برجام که در دولت قبلی مطالبه دفن آن با صدای بلند شنیده می شد، امروز احیای آن منتها در سکوت خبری همان صداها با تغییر برخی واژه ها به یک ضرورت تبدیل شده است که البته باید از آن استقبال کرد. چه آنکه انجام این مهم اگر نه همه بلکه بخشی از معادلات منطقه را بر هم خواهد زد. دومین گام حل وفصل هرچه سریع تر اختلافات با عربستان سعودی است که باوجود انتشار کم تعداد و با تاخیر خبرهای مذاکرات با محوریت بغداد، نشانه هایی از امیدواری در آن مشهود است. تحولی که در شکل دهی و بازسازی مناسبات ایران با بسیاری از کشورهای عربی و اسلامی تاثیر خواهد گذاشت و تا حدودی از دغدغه های کشور در جنوب خواهد کاست. امیر عبداللهیان، کار خود را در کسوت وزیر خارجه علاوه بر حضور ضروری در اجلاس های بین المللی، با سفرهایی به مسکو آغاز کرد که با توجه به تحولات اخیر شمال غرب کشور شاید ضرورت آن انکارناپذیر باشد. واقعیت این است که بلندپروازی جاه طلبانه ترکیه سوار بر موج مطالبه به حق آذربایجان در بازپس گیری سرزمین های اشغالی، ممکن است سناریوی تغییرات ژئوپلیتیک در مرزهای شمالی ایران را رقم زند که فاجعه ای جبران ناپذیر برای کشور خواهد بود. هرچند بر کسی پوشیده نیست که صحنه گردان اصلی تحولات قفقاز جنوبی همین کشور است؛ بنابراین مطالبه «عدم تغییر مرزها» از کشوری که این مهم در طراحی استراتژیک آن کشور کمترین اهمیت را دارد، تا حدودی ناشی از درک نادرست از بازیگران تاثیرگذار در بحران پیچیده قره باغ است که در آن کشورهای غربی نیز منافع همسویی ندارند. انگلستان با هدف تحکیم جای پای خود زیرکانه تحرکات آنکارا و مسکو و پیوستگی زمینی نخجوان به سرزمین اصلی را نادیده می گیرد، درحالی که دیگر متحدان وی در گروه مینسک و آمریکا نسبت به این تغییرات حساسیت فوق العاده ای دارند. با درنظرداشتن اهمیت تحولات قره باغ برای کشورمان، در کنار رزمایش نظامی و تحرکات دیپلماتیک منطقه ای، نباید از استفاده از ظرفیت بین المللی برای تحقق اهداف غافل ماند. تحولات افغانستان و سلطه گروه طالبان، باوجود برخی خوش بینی های افراطی، همچنان کانونی تشنج آفرین برای مرزهای شرقی کشور است. انفجار مرگبار جمعه گذشته نشان داد که تا زمان استقرار دولتی که بتواند ثبات و امنیت در این کشور را تامین کند، راه درازی در پیش است. عراق به عنوان کشور متحد ایران در حال پوست اندازی است و انتخابات تا حد زیادی رویکرد سیاست خارجی این کشور را مشخص خواهد کرد. به نظر می رسد اجماعی عربی-غربی برای دور کردن این کشور از ایران و بازگشت به اولویت سیاست عربی در دستور کار است. با توجه به موارد فوق به جرئت می توان ادعا کرد برون رفت کشور از معضلاتی که در آن گرفتار است، در کنار اقداماتی در داخل، درک درست از راهبرد سیاست خارجی است؛ اقدامی که در صورت انجام آن طراحی و اجرائی کردن سیاست خارجی با محوریت و اولویت منافع ملی و برقراری مناسبات سیاسی با همه کشورها (به جز اسرائیل) و توازن در نگاه به شرق و غرب راهکاری متناسب با شرایط بین المللی است.

 گام اول در این مسیر احیای برجام و پایان دادن به بخش بزرگی از تحریم هاست. لازمه توفیق در این مهم کنار گذاشتن دیپلماسی برد و باخت صد درصدی است که چنین رویکردی محکوم به شکست است و هرگز محقق نخواهد شد، نه برای ما و نه برای طرف های دیگر. تفاوت در میزان خسارات است که متاسفانه سنگینی آن بر دوش خسته و ناتوان یک طرف قرار گرفته و ادامه آن حاصلی جز اتلاف وقت و خسارت سنگین بر کشور ندارد.

*شرق

  تعداد بازديدها: 860

    نسخه قابل چاپ