| تحلیل سیاسی هفته هفته جاری را درحالی پشت سر می‌گذاریم که با ورود به جمادی‌الاولی، نوای غم انگیز ایام فاطمیه و شهادت جگرگوشه رسول هدایت، همسر امامت و مادر ولایت، حضرت صدیقه طاهره سلام‌الله علیها به گوش می‌رسد.
امروز تاریخ معاصر ایران و حوادث سالهای انقلاب اسلامی یادآور دو حادثه تاسف بار و حزن انگیز از دو شخصیت بزرگ ضداستعماری و تاریخ ساز است که نه تنها در دوران حیات خود تاثیر بزرگی در صفحات تاریخ آفریدند بلکه با مرگ خویش نیز امواج بزرگی را خلق کردند.
بیستم دی مصادف است با سالروز شهادت میرزا تقی خان امیرکبیر صدراعظم کبیر و چهره نواندیش و تاریخ سازی که در دوران سیاه استبداد قاجاری، چهره‌ای ملی از خود به یادگار گذاشت و در دوران کوتاه صدارتش منشاء خدمات و سازندگی‌های بسیاری در ایران شد و حتی پس از شهادتش توسط عوامل استبداد و استعمار جای خود را برای همیشه در تاریخ معاصر ایران تثبیت کرد.
مناسبت دیگر این روزها، دومین سالگرد وفات استوانه و پشتوانه انقلاب اسلامی، آیت‌الله هاشمی رفسنجانی بود که فقدان او نیز ضایعه‌ای بزرگ برای انقلاب و نظام و مصیبتی جبران ناپذیر برای ملت ایران بود. از این جهت، بسیاری از بزرگان و صاحبنظران به آیت‌الله هاشمی رفسنجانی لقب «شناسنامه انقلاب» دادند چرا که در تمام فراز و نشیب‌های انقلاب، از آغازین روز نهضت بنیانگذار انقلاب اسلامی، یار و همراه امام و انقلاب بود و با صداقت و شفافیت، واقعیت‌های انقلاب را در برابر چشمان انقلاب نمایاند و واقع نگری و آرمانخواهی را توامان به نمایش گذاشت و در این مسیر از ملامت ملامتگران هراسی به خود راه نداد.
قطعاً امروز در دومین سالگرد فقدان این عالم سیاستمدار و روشن بین، جای خالی او بیش از همیشه در این شرایط بحرانی و تنگناهای اقتصادی احساس می‌شود و چه بسا اگر می‌بود، مردم و انقلاب می‌توانستند از چاره اندیشی‌های او بهره ببرند.
این روزها درحالی که رایزنی‌های گسترده‌ای برای اجرایی کردن ساز وکار ویژه مالی ایران و اروپا انجام شده، اما اتحادیه اروپا هنوز تعهدات برجامی خود را برای تحکیم پیوندهای تجاری با تهران به سرانجام مناسبی نرسانده است و از این جهت وزیر خارجه کشورمان اعلام کرد که «منتظر تصمیمات اروپا نمی‌مانیم و با دوستان خودمان مسائل روابط اقتصادی را پیش می‌بریم.»
ادعای ایجاد ساز وکار ویژه مالی اروپا برای مقابله با تحریم‌های ترامپ، پرسش‌های بی‌شماری در باره شکل و دورنمای عملیاتی سازی چنین ساز وکاری مطرح کرده و اکنون پس از ماه‌ها تلاش برای راه اندازی و حتی با عبور از زمان تعیین شده، به نظر می‌رسد که اکنون فرجام برجام نیز به اجرایی شدن این ساز و کار ویژه مالی ارتباط پیدا کرده است.
خروج یکجانبه ترامپ از توافق هسته‌ای و بازگشت و تمرکز دوباره بر ابزار تحریم، بار دیگر عرصه بین‌المللی را به صحنه رویارویی‌های راهبردی میان کشورها تبدیل کرد. از همان 18 اردیبهشت و همزمان با اعلام خروج آمریکا از توافق برجام توسط ترامپ، تلاش‌های گروه جدید 1+4 برای عبور از تحریم‌های یکجانبه آمریکا آغاز شد. برگزاری نخستین جلسه کمیسیون مشترک وزرای خارجه کشورهای متعهد به برجام در 15 تیرماه 1397 و سپس نشست وزرای امورخارجه کشورهای امضا‌کننده برجام در نیویورک و در حاشیه اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل اگرچه تعهد سیاسی اروپا را نشان می‌داد اما سیاست عملی از سوی اروپا را نشان نداد. اگرچه اعلام برخی تصمیمات از سوی اتحادیه اروپا التیامی برزخم تعهدات برجامی امریکا بود اما هنوز دورنمای روشنی از فضای پساآمریکایی برجام مشخص نشده است.
موگرینی مسول سیاست خارجی اروپا که پیش از این، اوایل دی ماه را آخرین تاریخ برای اجرایی شدن این ساز و کاراعلام کرده بود، تاکنون اظهارنظری مبنی بر زمان دقیق اجرایی شدن این ساز و کار ویژه مالی مشخص نکرده است. اظهارات مقام‌های ایرانی به ویژه مقام‌های بانکی و دیپلماتیک نیز نشان می‌دهد که خبر موثقی درباره نحوه و زمان عملیاتی شدن ساز وکار ویژه مالی اروپا در میان نیست.
رئیس بانک مرکزی درباره کانال مالی اروپا می‌گوید به «کانال اروپا خیلی امیدی نیست اما باید از آنها مطالبه کرد و طلبکار بود. با چین و کره مسیر باز شده و با هند در حال باز شدن است و با ترکیه در این باره در حال مذاکره هستیم».
آینده و دورنمای رویدادها وتحولات جدید، گرهی به برجام دارد و باید دید این گره با اجرایی ساختن ساز و کار ویژه مالی ساده‌تر خواهد شد یا این گره را پیچیده‌تر و بغرنج‌تر خواهد کرد.
این روزها فساد دانه درشت‌های اقتصادی آنچنان در کشور گسترده شده که کمتر حوزه‌ای از نفوذ و رسوخ آنان در امان مانده و دچار تزلزل نشده است. مساله‌ای مهم که ضرورت رسیدگی به مشکلات عرصه اقتصادی را نشان می‌دهد تا اینگونه شاهد رشد سلاطین گوناگون در جامعه نباشیم.
جامعه در چند وقت اخیر شاهد دستگیری و محکومیت افرادی تحت عنوان «سلطان» بوده است که از شرایط نابسامان ارزی و اقتصادی سوءاستفاده کرده و مسیر فساد را در پیش گرفتند. این مهم نشان دهنده یک روند نادرست است زیرا سلاطینی چون سلطان ارز و سکه، سلطان کاغذ، سلطان قیر و... با توسل به ناکارآمدی اقتصاد توانسته‌اند از اعتماد عمومی بهره‌برداری کرده و اینگونه به فساد و قاچاق روی بیاورند و توازن و تعادل بازار را دچار اختلال کنند.
باید دانست شکل گیری چنین افرادی در نظام اقتصادی کشور قطعاً نشات گرفته از یک عامل نیست و باید ابعاد مختلف این موضوع به درستی بررسی شود تا بتوان از ظهور سلاطین جدید جلوگیری کرد؛ افرادی که بر اثر وجود رانت و دور زدن قانون توانسته‌اند بر دارایی‌های خود بیفزایند و جیب مردم را خالی کنند. وجود این همه مفسد اقتصادی و دانه درشت در بسیاری از عرصه‌های اقتصادی کشور نشان از آن دارد که بستر مناسبی برای رشد این انگل‌ها در جامعه مهیاست و برای خشکاندن این عفونت، ضمن از میان برداشتن زمینه وقوع جرم باید از نظارت دقیق و شفاف و برخورد قاطع برخوردار بود.
از دیگر تحولات اینکه در چند سال اخیر تغییر واحد پول ملی و حذف صفر، به بحث داغی در میان مسولان و اقتصادیون تبدیل شده است. حالا چندروزی می‌شود که با رونمایی از ایران چک‌های جدید، دوباره داستان حذف صفر از پول ملی در صدر اخبار رسانه‌ها قرار گرفته است؛ خبری که به وسیله دکتر همتی رئیس کل بانک مرکزی نیز تایید شد. او در گفت وگویی اعلام کرد: «لایحه حذف چهار صفر از پول ملی از سوی بانک مرکزی تقدیم دولت شده است و امیدوارم هر چه سریع‌تر این مهم به نتیجه برسد. برآورد کارشناسان نشان می‌دهد که اجرای این کار نزدیک دو سال طول می‌کشد.»
با توجه به اینکه کارشناسان اقتصادی نظرهای متفاوتی در این زمینه دارند، به نظر می‌رسد این طرح باید مراحل مختلفی را بگذراند تا از هر نظر کارشناسی شده و مطمئن گردد و بعد به مرحله اجرا گذاشته شود.
از دیگر مناسبت‌های هفته باید به قیام 19 دی مردم قم اشاره کرد. واقعیت این است که هر چند وقوع انقلاب اسلامی ایران زمینه‌های متعددی داشت اما یکی از تاثیرگذارترین آنها، قیام مردم قم در 19 دی سال 56 بود؛ قیامی که دنباله آن در شهرهای دیگر پیگیری و منتج به یکی از بزرگترین انقلابهای جهان شد. به همین مناسبت مردم قم دیروز با رهبر انقلاب ملاقات کردند. در این دیدار حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با تجلیل از قیام مردم قم به عنوان نقطه عطف انقلاب، قم را «شهر مرکز و مادر انقلاب» خوانده و به دولتمردان توصیه کردند: «رفتار صحیح و عاقلانه، وظیفه مسئولان است، چرا که با احساسات صرف، نمی‌شود کشور را اداره کرد.» ایشان سپس به مسئولین تاکید کردند: در مقابل توپ و تشر و یاوه گویی‌های آمریکا و اروپا پس نزنید و بدانید که اینها نه تهدید، نه وعده و قول و نه حتی امضایشان اعتبار ندارد.»
مسائل خارجی را با تازه‌ترین تحولات سوریه و آغاز خروج نیروهای آمریکایی از آن کشور آغاز می‌کنیم. پس از آنکه ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا اعلام کرد نیروهای آمریکایی را از سوریه خارج می‌کند، این هفته گزارش‌ها حاکی از آن بود که بخشی از این نیروها سوریه را ترک کرده اند، ولی این نیروها به جای اینکه به آمریکا برگردند، وارد عراق شده‌اند. همین موضوع، ناظران را نسبت به هدف آمریکا دچار تردید کرده است. بخشی از این نیروها، به پایگاه «عین الاسد» عراق در استان الانبار منتقل و بخشی دیگر در مناطقی در کردستان عراق مستقر شده‌اند.
استقرار نیروهای آمریکایی خارج شده از سوریه در خاک عراق با واکنش‌های اعتراض آمیز شخصیتها و گروه‌های سیاسی عراق مواجه شده و آنها خواستار اقدام دولت برای اخراج این نیروها بوده‌اند. اعتراضات این هفته، زمانی اوج گرفت که گروهی از نظامیان آمریکایی در خیابانهای بغداد ظاهر شده و در بین مردم جولان داده و حرکات سخیفی از خود بروز دادند.
گروه‌های سیاسی «عصائب الحق» و «حشدالشعبی» هشدار دادند اگر آمریکایی‌ها با زبان دیپلماتیک از عراق خارج نشوند، ممکن است شرایطی برسد که مردم عراق آنها را به هر طریق ممکن از کشور بیرون کنند.
این هفته، اختلاف میان ترامپ و دمکراتها بر سر ساخت دیوار مرزی با مکزیک، اوج گرفت. این اختلاف‌ها موجب تعطیلی بخشی از دولت این کشور شده به گونه‌ای که جلسه گفتگو میان ترامپ و نمایندگان کنگره نیز نتوانست گره بحران داخلی این کشور را باز کند. رئیس‌جمهور آمریکا گرچه این گفتگوها را «سازنده» خواند ولی تهدید کرد اگر کنگره خواسته وی، یعنی تامین بودجه 7/5 میلیارد دلاری ساخت دیوار مرزی با مکزیک، را تصویب نکند، ماه‌ها و سال‌ها دولت را تعطیل می‌کند. ساخت دیوار مرزی مکزیک یکی از وعده‌های انتخاباتی ترامپ است و وی می‌کوشد برای حفظ حامیانش آنرا اجرایی کند درصورتی که مخالفین دموکرات وی در کنگره که اکنون اکثریت را نیز دردست دارند، ساخت این دیوار را بیهوده خوانده و تلاش‌های ترامپ برای توجیه ساخت این دیوار را بی‌ارزش توصیف کرده‌اند.
روز به روز بر اختلاف میان رئیس‌جمهور جنجالی و مسئله‌دار آمریکا با بخش‌های دیگر حاکمیت آن کشور بالا می‌گیرد به گونه‌ای که دموکراتها موضوع استیضاح وی را پیش کشیده‌اند. نانسی پلوسی، رئیس دمکرات مجلس نمایندگان آمریکا، استیضاح ترامپ در شرایط فعلی را خطرناک و موجب بروز تفرقه شدید در حکومت آمریکا دانسته است.
این هفته، بار دیگر مسجدالاقصی صحنه تجاوز و تعدی صهیونیست‌های افراطی بود که این بار یک وزیر رژیم صهیونیستی نیز آنها را همراهی می‌کرد. هجوم به مسجدالاقصی و هتک حرمت این مکان مقدس متعلق به فلسطینی‌ها و مسلمانان، از چندی قبل به یک طرح برنامه ریزی شده با هدف یهودی سازی قدس تبدیل گشته است و هر از گاهی گروهی از صهیونیست‌ها با حمایت نیروهای امنیتی به این مکان یورش می‌آورند. این تحرکات شیطنت آمیز پس از روی کار آمدن دولت ترامپ در آمریکا و به خصوص پس از انتقال سفارت آمریکا به قدس، شدت گرفته است.
فلسطینی‌ها با وجود محدودیت‌های زیادی که با آن مواجه هستند همواره با حضور به موقع خود در مسجدالاقصی با این تحرکات مقابله کرده‌اند ولی صیانت از مسجدالاقصی وظیفه همه مسلمانان و کشورهای اسلامی است. بی‌تفاوتی و کوتاهی این کشورها که متاسفانه دامنه آن تا برقراری ارتباط خائنانه برخی دولت‌های اسلامی با رژیم صهیونیستی امتداد یافته است از عوامل اصلی گستاخی صهیونیست‌ها در هتک حرمت مسجدالاقصی می‌باشد.
*جمهوری اسلامی
|
